Kulturoy de dauropoveco en komunikado
Ideocheno
pri la ekologia identeco
de la internacia lingvo Esperanto
(& ties organizazhoy)
(Konciza versio)
1.
Rekta pluevoluo de la “interna ideo” de Esperanto estas la konscia integrado de la koncepto pri”neutrala internacia lingvo” kadre de la kulturoy de dauropoveco & lau la 3 kriterioy de
- Paco,
- Homay Raytoy &
- Dauropoveco .
2.
La kriterio de dauropoveco (vd. UN, civilsocio – NROy ktp.) principe sin orientas ye la limigateco de la chiplaneda materialay & sentoksay resursoy. Dauropoveco chirilate signifas, ke oni
- ne konsumu el la geobiosfero pli multe da materialay resursoy ol povas esti regeneratay el ji &
- ne toksu la geobiosferon pli multe ol povas esti neutraligata de ji.
Mezurilo koncerne la gradon de konsumo-toksado povas esti la t.n. “ekologia piedsigno”, t.e. la matematike kalkulebla troo de konsumo-toksado (kvanta faktoro).
Aldonijas alia faktoro, kiu rilatas al la (ankau certgrade mezurebla) redukto de la biologia & kultura diverseco sur chi Planedo & ties mondo.
Unu el la chefay kriterioy de dauropoveca evoluigo estas la t.n. “resilienco”, kiu priskribas la elastecon (au bufrokapaciton) de la sistemoy en la autoekopoiezio de la geobiosfero, inklude de la homay sociay sistemoy. Ji kvazau garantias la supervivadon. Chi tien apartenas ankau la principo de preventivo.
3.
Krom ekologio, ekonomio & la socialo ankau la kulturo estas decida faktoro koncerne dauropovecan evoluigon de la homa socio.
La kulturoy de dauropoveco komprenas la kulturon mem en chiuy siay aspektoy, do ankau la komunikadon, parto de vivinday nuno & futuro. Chikoncerne transdisciplineco & transkultureco
grave rolas por estigi shanjijon de la tuttergloba mensostato, kiu tutmonde ebligas & socialan & ekologian yustecon. Tio chi certe rilatas & al individuoy & al kolektivoy.
4.
Nuntempe chiuy kampoy de homa aktivado estas submetatay al kontrol-esplorado pri ilia adekvateco en la kunteksto de dauropoveca direktado de nia mondo. Retaksado ante valoroyn & revicado ante teoriayn premisoyn & praktikayn politikoyn apartenas al la antaukondichoy de sekura & juebla futuro. Tio aplikijas ankau ye la fundamentazhoy de internacia komunikado & ties akcepteblay traytoy & kostoy (ekologia komunikado).
Neetna neutrala internacia lingvo kiel Esperanto reprezentas la “lingvan parton de dauropoveca kulturo de internacia komunikado”.
La Internacia Lingvo pro si mem, t.e. imanente, estas ekologie dauropoveca lau 2 elstaray tyraytoy:
1. Laukvalite ji minimumigas porsociayn riskoyn pro la fakto de “demokratia 2-lingveo”, t.e. ke chiu parolas sian gepatran lingvon & Esperanton (Esperanto kiel 2-a lingvo por chiuy.) Neniu suferas lingvan & komunikadan malavantajoyn.
2. Laukvante ji minimumigas pormediayn riskoyn pro la fakto de “ekologia adekvateco”. Tio signifas drastan redukton de disipado ante resursoyn (konsumon de materialo & energio en tradukistay & interpretistay servoy) & de toksado ante la geobiosferon. (Nur unu cifero: En la EU chiu 4-a oficisto iele okupijas pri lingvo- & traduko-problemoy!).
Pli detala superrigardo estos donata en venonta artikolo “Esperanto – ekologiay, ekonomiay, socialay & kulturay argumentoy por neutrala internacia lingvo”.
Wolfgang Guenther (kompilo)
*AVE (Asocio de Verduloy Esperantistay – www.verduloj.org)
* NULA HORO (Transnacia Artkoncepto kun Esperanto kiel Komuna Lingvo, nula.horo.arto@web.de)
2011feb10
(Kapvortoy de chi artikolo: Esperanto, ekologia komunikado, demokratia bilinguismo, neutrala internacia lingvo, EU)
